Sâm ngọc linh được mệnh danh là nhân sâm Việt Nam. Thảo dược này được nhiều người ưa chuộng bởi chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe.
Loại sâm này có tên khoa học là Panax vietnamensis, cây thuộc Họ Cuồng cuồng (Araliaceae)
Dược liệu còn được biết đến với tên gọi là sâm Việt Nam, Khu Năm (sâm K5), sâm trúc (sâm đốt trúc, trúc tiết nhân sâm), củ ngải rọm con hay một số nơi gọi với tên cây thuốc giấu,…
Loại dược liệu này có thân rễ thường nhiều đốt, cong ngoằn ngoèo. Mặt ngoài thường có màu nâu hay màu vàng xám, có những vết nhăn dọc, mảnh; trên thân nổi rõ những vết vân ngang chia phần thân rễ thành nhiều đốt, đặc biệt xuất hiện nhiều sẹo.
Loại sâm ngọc linh rừng tự nhiên thường cứng,chắc,giòn có mùi thơm nhẹ, vị hơi đắng, hậu vị ngọt. Ngoài phần thân và củ, lá sâm ngọc linh cũng được sử dụng tương tự một dược liệu chữa bệnh.
Khu vực phân bố của sâm ngọc lịm là ở vùng Trung Trung Bộ Việt Nam, tập trung ở các huyện như Đăk Tô và Tu Mơ Rông thuộc tỉnh Kon Tum, huyện Nam Trà My tỉnh Quảng Nam.
Nguồn gốc sâm ngọc linh được tìm thấy ở núi Ngọc Lum Heo thuộc xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn, đặc biệt có xuất hiện trên đỉnh Ngọc Am tỉnh Quảng Nam. Sâm thường mọc dày thành đám dưới tán rừng dọc theo các suối ẩm trên đất nhiều mùn. Nơi phát triển tốt nhất của dược liệu là ở độ cao từ 1000-2000m.
Có thể xác định tuổi của sâm theo các vết sẹo ở đầu củ. Mỗi một sẹo tương ứng với 3 năm tuổi. Sâm thu hoạch phải đạt ít nhất từ 5 tuổi trở lên. Thời điểm thu hoạch thường vào mùa đông để cho phần thân và rễ có chất lượng tốt nhất.
Theo nhiều nghiên cứu khoa học, các dưỡng chất có trong thảo dược gồm:
• 14 acid béo cùng 16 acid amin (trong đó có 8 acid amin không thay thế được) và 18 nguyên tố đa lượng, vi lượng.
• 17 acid amin, 20 chất khoáng vi lượng và hàm lượng tinh dầu chiếm 0,1%.
• Saponin triterpen và 24 saponin pammaran
Sâm Ngọc Linh được coi là loại nhân sâm quý hiếm, có nhiều dược tính mang lại những tác dụng, công dụng tuyệt vời.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch
Trong sâm ngọc linh có chứa nhiều hoạt chất giúp giảm lượng cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, từ đó làm ổn định đường huyết, phòng chống bệnh tim mạch như xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim hiệu quả, đồng thời hỗ trợ và điều trị huyết áp thấp.
• Tăng cường sinh lý
Sâm Ngọc Linh kích thích các hoạt động của não bộ, chống suy nhược sinh dục. Hoạt chất saponin, cụ thể là ginsenoside trong dược liệu có tác dụng tăng cường sản xuất nitric oxide trong cơ thể giúp lượng testosterone của nam giới tăng mạnh. Nhờ đó, cải thiện chứng rối loạn cương dương, tăng cảm giác hưng phấn trong chuyện chăn gối. Sử dụng sâm ngọc linh còn khiến lượng tinh trùng tăng và khỏe lên đáng kể.
• Tăng thể lực, chống suy nhược cơ thể
Với công dụng kích thích thần kinh trung ương, điều hòa hoạt động của não bộ và tăng khả năng vận động. Từ đó giúp cơ thể tăng việc dùng chất nền lipid có năng lượng cao và hạn chế tốt nhất dùng nguồn hydratcacbon làm tăng cường thể lực. Bên cạnh đó làm phục hồi và tăng số lượng hồng cầu, tiểu cầu giúp chữa trị suy tiểu cầu, bệnh thiếu máu hiệu quả.
• Bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng
Các axit amin, axit béo, nguyên tố vi lượng, đa lượng và khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Kết hợp giữa sự tác động cùng với kháng sinh Bactrim, Ampicillin, Tetracyclin và Erythromycin nhưg không gây ảnh hưởng xấu đến các lợi khuẩn ở đường ruột như các kháng sinh.
Ngoài ra các công dụng khác của sâm ngọc linh mang lại gồm:
• Chống stress, trầm cảm, giải lo âu: Hợp chất M – R2 trong sâm Ngọc Linh có tác dụng chống stress tâm lý và vật lý. Đồng thời, những chất này tác động hỗ trợ phục hồi các rối loạn chức năng do căng thẳng gây ra như viêm loét dạ dày, suy giảm hệ miễn dịch, mất cảm giác đau…
• Ngừa và điều trị trầm cảm, giải tỏa lo âu,áp lực
• Cải thiện sức khỏe cho người tiểu đường
• Bảo vệ chức năng gan, tăng cường chức năng gan, giải độc gan và chống xơ gan
• Dịu đau rát cổ họng, long đờm, dễ thở và ngăn chặn cơn hen xuất hiện
• Chống lão hóa, oxy hóa, phòng ngừa bệnh ung thư, hỗ trợ thuốc trị ung thư cho hiệu quả điều trị tốt hơ
Dược liệu tươi có thể dùng trực tiếp bằng cách thái lát mỏng để nhai và ngậm. Tuy nhiên sâm tươi lại có hạn sử dụng ngắn, do vậy cách sử dụng phổ biến là ngâm rượu hoặc mật ong.
Cách dùng sâm ngọc linh
Dược liệu tươi có thể dùng trực tiếp bằng cách thái lát mỏng để nhai và ngậm. Tuy nhiên sâm tươi lại có hạn sử dụng ngắn, do vậy cách sử dụng phổ biến là ngâm rượu hoặc mật ong.
Sâm Ngọc Linh ngâm rượu
Chuẩn bị: 100-120g sâm ngọc linh và rượu trắng: 100 – 120g và 1 lít rượu trắng. Lưu ý nên lựa chọn sâm tươi, tuổi càng cao càng tốt. Rượu trắng loại 35 – 39 độ. Bình thủy tinh trong có nắp đậy kín, đã rửa sạch để ráo.
Thực hiện: Sơ chế sâm ngọc linh bằng cách cọ sạch đất, rửa qua và để ráo. Cho củ sâm vào bình theo chiều dọc của củ sâm. Đổ rượu từ từ, đậy nắp kín sau đó ngâm trong khoảng 3 tháng. Hương vị của rượu càng thơm ngon khi ngâm lâu.
Điều kiện bảo quản ở nơi thoáng, khô tránh ẩm mốc.
Liều lượng sử dụng rượu sâm ngọc linh: tối đa 100ml/ngày, trước bữa ăn. Với nam giới dùng vào buổi tối sẽ tăng cường sinh lý, khoái cảm trong quan hệ vợ chồng. Không nên dùng quá liều có thể gây mất ngủ.
Sâm ngọc linh ngâm mật ong
Chuẩn bị: Sâm phần củ (loại trên 10 năm tuổi), mật ong rừng cùng bình thủy tinh đã rửa sạch.
Cách làm: Rửa sạch củ sâm, lau khô, để ráo trong 30 phút, sau đó đem đi thái lát mỏng độ dày từ 1 – 1,5mm, tiếp đến phơi dưới quạt gió trong thời gian 3 – 5 giờ. Lưu ý: không phơi trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời có thể sẽ làm mất hoạt tính của sâm.
Bước cuối cho sâm đã được sơ chế, ráo nước vào trong bình thủy tinh, đổ phần mật ong i ngập sâm, cao hơn tầm 1,5 – 2cm. Đậy nắp kín ngâm trong 1 tháng và bảo quản ở nơi khô thoáng.
Khi ngâm cần thường xuyên vớt bọt khí trong bình.
Liều lượng sử dụng: 1 thìa cà phê/lần. Uống liền trực tiếp hoặc pha chung cùng với nước ấm. Mỗi ngày chia ra uống từ 1 – 2 lần, trước bữa ăn. Phần sầm có thể nhai và nuốt cả bã.
Không nên dùng cho trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng, người bị tiểu đường, mất ngủ và phụ nữ mang thai…
